نگرانی برای اخراج شدن تا حدی طبیعی است، اما اضطراب بیش از اندازه می‌تواند فاجعه ایجاد کند؛ پس بهتر است به کمک سوالات زیر، ریشه‌های نگرانی خود را بررسی کنید.
بازیگران، دانشمندان، کارآفرینان، پزشکان و مدیران موفق چه شباهت‌هایی با یکدیگر دارند؟ علاوه بر این واقعیت که همه آن‌ها در زمینه‌های کاری خود بسیار موفق هستند، همه آن‌ها نگرانی‌های زیادی در زندگی دارند. برای مثال ایلان ماسک از استرس زیاد خود می‌گوید، سرنا ویلیامز نیز اعتماد‌به‌نفس پایین و اضطراب را تجربه کرده و لئوناردو دیکاپریو از نگرانی خود برای شغل آینده‌اش گفته است.
افرادی که به موفقیت‌های بسیار بزرگ و استثنایی دست پیدا می‌کنند، بیشتر از دیگران در مورد عدم موفقیت، ناامید کردن دیگران، برآورده نکردن انتظارات زیاد خود و حتی از دست دادن شغل‌شان نگران هستند.
البته افرادی که به تازگی شغل خود را آغاز کرده‌اند نیز نگران این موارد هستند. بر اساس نتایج مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۹، نسل‌های جوان نسبت به نسل‌های قدیمی، با اضطراب بیشتری در محیط کار دست و پنجه نرم می‌کنند. افراد نسل z (متولدین سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۹۴) سه برابر بیشتر از سایرین و افراد نسل هزاره (متولدین سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۶) چهار برابر سایر نسل‌ها، علائم مربوط به اضطراب را در محل کار تجربه می‌کنند.
اگر شما هم از جمله افرادی هستید که در محیط کار خود استرس و اضطراب را تجربه می‌کنید، بهتر است بدانید که اضطراب لزوما چیز بدی نیست؛ زیرا نگرانی در مورد عملکردتان، اغلب می‌تواند شما را به پیشرفت و یادگیری بیشتر ترغیب کند. همان‌طور که می‌دانید ما در دنیای غیر‌قابل پیش‌بینی زندگی می‌کنیم و آماده بودن برای انواع مختلف احتمالات مانند اخراج یا بیکار شدن، موضوعی طبیعی است.
البته باید توجه داشته باشید که نگرانی بیش از حد نیز می‌تواند تا حد فاجعه برای شما و حرفه‌تان خطرناک باشد. وقتی بیش از حد روی احتمالات منفی تمرکز می‌کنید، واقعیت را از دست می‌دهید و این موضوع می‌تواند بر روابط، بهره‌وری و سلامت روان شما تاثیر بگذارد. نکته اصلی یافتن تعادل است و برای این کار باید فاصله کافی از افکار خود ایجاد کنید تا مسائل را به وضوح ببینید.
در این مطلب با بررسی چند سوال به شما کمک می‌کنیم تا متوجه شوید که استرس و اضطراب شما (به‌ویژه زمانی که احساس از دست دادن شغل خود را دارید) بی‌دلیل است یا واقعا دلیلی برای آن وجود دارد.
۱- وضعیت مالی عمومی سازمان، صنعت و اقتصاد شما چگونه است؟
مواقعی که باید نگران باشید: احتمالا ترس شما درباره ثبات شغلی در سال ۲۰۲۰ افزایش یافته است. در سال گذشته، بسیاری از سازمان‌ها تحت تاثیر همه‌گیری کرونا قرار گرفتند، بیکاری عمومی افزایش یافت و در این میان، جوانان به میزان زیادی تحت تاثیر قرار گرفتند. کمتر از یک‌چهارم نیروی کار در سال ۲۰۲۰، افرادی با سن ۲۶ تا ۲۹ سال هستند. همچنین یک‌سوم از افرادی که در سه ماه اول همه‌گیری کرونا شغل خود را از دست دادند، جوانانی در همین بازه سنی بودند. با توجه به این داده‌ها، تصور اینکه شما حداقل کمی نگران شغل خود نباشید، دشوار است.
اگر وضعیت عمومی مالی شرکت شما بد است، نگرانی برای از دست دادن کارتان یا اخراج شدن منطقی است. البته سنجش این مسئله می‌تواند سخت باشد، زیرا بسیاری از شرکت‌ها در مورد امور مالی خود شفاف نیستند. برای اینکه ترس خود را در واقعیت برطرف کنید، باید در مورد وضعیت صنعت خود و همچنین اقتصاد کشور تحقیق کنید. عباراتی مانند نرخ بیکاری در صنعت یا کشور در سال ۲۰۲۰ را جست‌وجو کنید. این جست‌وجوها سرنخ‌های احتمالی درباره اینکه باید نگران اخراج شدن باشید یا خیر به شما می‌دهد.
نباید نگران باشید: اگر پس از جست‌وجوی خود متوجه شدید وضعیت اقتصادی صنعت شما خوب است، یعنی احتمالا شغل شما در امان است. در بسیاری از کشورها وضعیت اقتصادی در حال بهبود و نرخ بیکاری در سطح جهانی در حال کاهش است (نسبت به ماه‌های اول همه‌گیری کرونا)؛ یعنی از نظر آماری، احتمال اینکه شما شغل خود را به دلیل همه‌گیری از دست بدهید کم است.
۲- فرهنگ عمومی سازمان شما چیست؟
باید نگران باشید: برخی از شرکت‌ها فرهنگ‌های شفاف، باز و بازخورد‌گرا دارند. اگر در یکی از این سازمان‌ها کار می‌کنید، احتمالا از فرآیندهای منابع انسانی قابل پیش‌بینی از جمله بررسی استاندارد عملکرد و تصمیمات مدیریتی که منطقی و منصفانه به نظر می‌رسند، بهره‌مند خواهید شد. اما متاسفانه در اکثر سازمان‌ها، افراد باید اقدامات، رویدادها یا بازخوردهای منفی که ممکن است نشانه هشدار باشند را نیز تجزیه و تحلیل کنند. اگر فرهنگ عمومی سازمان شما بیشتر شبیه وضعیت دوم است، طبیعی است که بیشتر نگران از دست دادن شغل خود باشید؛ به‌خصوص اگر نگران عملکرد خود هستید یا از مدیر خود بازخورد منفی گرفته‌اید. در این شرایط، درک نحوه فکر و عملکرد مدیرتان مفید است. (در ادامه در مورد آن صحبت خواهیم کرد)
نباید نگران باشید: در سازمان‌هایی با فرهنگ باز و منصفانه، اگر بین نیازهای سازمان و آنچه یک فرد برای سازمان به ارمغان می‌آورد، شکاف عمیقی وجود داشته باشد، این موضوع خیلی صریح به فرد اطلاع داده می‌شود. پس اگر چنین مکالمه‌ای با مدیر خود یا واحد منابع انسانی سازمان نداشته‌اید، جای نگرانی برای اخراج شدن‌تان وجود ندارد. اگر شما مسئولیت‌های تعیین‌شده برای نقش خود را انجام می‌دهید و به طور مداوم از مدیر خود بازخورد مثبت یا سازنده می‌گیرید، این یک نشانه عالی است؛ زیرا آن‌ها قصد ندارند در مورد عملکرد مثبت به شما دروغ بگویند.
همچنین بخوانید: «۶ راه افزایش اثربخشی عملکرد اعضای تیم»
۳- مدیر شما چگونه فکر و عمل می‌کند؟
نباید نگران باشید: بهترین راه برای ارزیابی اینکه آیا ممکن است اخراج شوید یا خیر این است که از مدیر خود سوال کنید. سوال پرسیدن درباره این موضوع به شکل مستقیم ممکن است کمی ناخوشایند باشد؛ به همین دلیل بهتر است به شیوه ظریفی به این موضوع نزدیک شوید. برای مثال در جلسه دو‌نفره بعدی با مدیر خود، بگویید دوست دارید نظر او درباره عملکردتان را بدانید. از او بپرسید: «آیا احساس می‌کنید انتظارات شما را برآورده می‌کنم یا باید بخشی از کارهایم را بهبود دهم؟ برای اینکه ارزش بیشتری برای شما و سازمان ایجاد کنم، چه کارهایی باید انجام دهم؟» مدیران اغلب برای ارائه بازخوردهای منفی به اعضای تیم، تلاش زیادی می‌کنند؛ پس می‌توانید با پرسیدن این سوالات، انتقاد کردن از عملکردتان را برای آن‌ها ساده‌تر کنید. اگر بازخوردی که می‌گیرید بیش از حد منفی است و اصلا سازنده نیست، می‌توانید نگران شوید. اما به یاد داشته باشید که بازخورد انتقادی می‌تواند چیز خوبی باشد؛ زیرا احتمالا به این معناست که مدیرتان به رشد شما علاقه‌مند است.
برخی از افراد ممکن است نتوانند به صورت مستقیم از مدیر خود بازخورد بخواهند و این موضوع هیچ مشکلی ندارد. در این حالت باید به دنبال شاخص‌هایی در رفتار مدیر خود باشید. از هم‌تیمی‌های خود بپرسید آیا مدیر به آن‌ها بازخورد سازنده‌ای درباره عملکرد‌شان می‌دهد یا خیر. به طور منظم و واضح با همکاران خود ارتباط برقرار کنید تا ببینید از نظر آن‌ها، مدیرتان قابل پیش‌بینی است یا خیر. شما و همكاران‌تان ممكن است در مورد یک فرد دیدگاه‌های متفاوتی داشته باشید، اما درک جمعی شما از مدیرتان به همه اعضای تیم کمک می‌كند كه رفتار او را با وضوح بیشتری تفسیر کنید و هر گونه نگرانی دروغین در مورد اخراج را از بین ببرید.
اگر متوجه شدید مدیرتان بازخوردهای منفی بیشتری به همکاران‌تان می‌دهد، باید به این نکته توجه زیادی داشته باشید. برای مثال اگر مدیر اغلب به شما می‌گوید «ما واقعا باید سریع‌تر این کار را انجام دهیم»، یا «دفعه دیگر سعی کنید از این طریق پروژه را پیش ببرید»، اما این رفتار را با همکاران‌تان ندارد، خیلی نشانه خوبی نیست. این موضوع الزاما به معنای احتمال زیاد اخراج شدن شما نیست، اما نشان‌دهنده این است که شما باید گفت‌وگوهای مستقیم با مدیر خود را افزایش دهید. برای مثال به او بگویید: «من اخیرا بازخوردهای منفی بیشتری دریافت کرده‌ام و می‌خواهم مطمئن شوم که عملکرد بسیار خوبی دارم. می‌توانید پیشنهاداتی برای بهبود عملکرد‌م به من ارائه دهید؟»
سعی کنید همیشه این مکالمات را با مدیران خود داشته باشید. اگر احساس می‌کنید مدیرتان حرف خود را راحت نمی‌گوید یا رفتار متفاوتی با شما دارد، بهتر است این موضوع را با واحد منابع انسانی بررسی کنید.
نباید نگران باشید: اگر از مدیر خود بازخورد صریح می‌خواهید و پاسخ او این است که از عملکرد شما راضی است، دیگر لازم نیست نگران باشید. همچنین اگر متوجه شدید مدیر شما رفتار مشابهی با شما و همکاران‌تان دارد، این موضوع هم نشانه خوبی است. ممکن است متوجه شوید که رئیس شما به همه اعضای تیم می‌گوید: «من سریع‌تر به آن احتیاج دارم» یا «شما باید این کار را می‌کردید»؛ پس این حرف‌ها نشانه این نیست که او از شما عصبانی است یا در آستانه از دست دادن شغل خود هستید.
۴- سوگیری‌های شخصی شما چیست؟
باید نگران باشید: اکثر مردم به قدری خوش‌بین هستند که استعدادها و پتانسیل خود را بیش از اندازه واقعی ارزیابی می‌کنند. به همین دلیل ممکن است هنگام اخراج غیر‌منتظره یا عدم ارتقاء، غافل‌گیر شوند. از طرف دیگر، افراد بدبین اغلب بزرگ‌ترین منتقدان کارهای خود هستند. اگر شما فرد خوش‌بینی هستید و باز هم نگران از دست دادن شغل خود هستید، پس حتما مشکلی وجود دارد و نگرانی شما بی‌دلیل نیست.
نباید نگران باشید: مفیدترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که بفهمید چه‌قدر خوش‌بین یا بدبین هستید. این کار به شما کمک کند تا متوجه شوید که باید نگران باشید یا خیر. برای مثال من آدم بدبین و کمی منفی هستم و بیش از حد نگران موضوعات مختلف می‌شوم. از آن جایی که من از این موضوع آگاه هستم، زمانی که فکر می‌کنم اتفاق بدی در حال رخ دادن است، این احتمال را در نظر می‌گیرم که من کمی بزرگ‌نمایی و اغراق می‌کنم. از طرف دیگر، وقتی احساس می‌کنم اتفاق خوبی در حال رخ دادن است، می‌توانم مطمئن باشم که قطعا اتفاق بسیار خوبی خواهد افتاد. خودآگاهی به شما کمک می‌کند تا پیش‌زمینه‌ها و تمایلات خود را بشناسید و با در نظر گرفتن آن‌ها، وضعیت خود را با دقت بیشتری تفسیر کنید. اگر شما همیشه برای همه چیز نگران هستید، نگرانی‌های شما درباره اخراج شدن نیز به احتمال زیاد بی‌دلیل است و مربوط به شخصیت شماست.
مشکلی نیست که در مورد برخی چیزها بیش از حد فکر کنید، اما به شرطی که به فکر سلامت روانی خود باشید و ترس خود را با شواهد اثبات کنید. اغلب اوقات، در تلاش برای محافظت از خود و آماده شدن برای چیزهای ناشناخته، نگران موارد مختلفی می‌شویم. برای برخی از ما، این نگرانی دقیقا همان چیزی است که ما را در شغل خود بهتر می‌کند؛ اما سعی کنید به یاد داشته باشید که اخراج شدن پایان دنیا نیست. بسیاری از با استعدادترین هنرمندان، خالقان و نوآوران جهان مانند استیو جابز، اپرا وینفری و… زمانی از کار خود اخراج شده‌اند.
منبع: HBR
همچنین بخوانید: «رهبران چگونه می‌توانند مهارت کار گروهی اعضای تیم را بهبود دهند؟»