یک رهبر باید با توجه به شرایط سازمان و اهداف آن، یکی از انواع سبک های رهبری را اتخاذ کند.
سبک های رهبری متفاوتی در دنیا وجود دارد. سبک‌های نوآور، تاثیرگذار، خدمتگزار و نتیجه‌محور را می‌توان به عنوان سبک های رهبری خوب و رایج در نظر گرفت؛ اما هیچ‌گاه نمی‌توان بهترین سبک رهبری را انتخاب کرد.
ویژگی‌های شخصیتی هر فرد تعیین می‌کند که سبک رهبری او چه باشد و از چه روشی برای هدایت دیگران، ایجاد دستورالعمل‌ها و تصمیم‌گیری‌ها استفاده کند.
همچنین سبک رهبری یک فرد، ترکیبی از سبک‌های مختلفی است و به ندرت پیش می‌آید که یک فرد تنها یک سبک رهبری داشته باشد. در واقع یک رهبر موفق با توجه به تجربه و ویژگی‌های شخصیتی خود ترکیبی از اصول چند سبک رهبری مختلف را اتخاذ می‌کند.
در این مطلب به بررسی سبک های رهبری مختلف می‌پردازیم و سازمان‌های مناسب برای هر یک از سبک‌ها را معرفی می‌کنیم.
۱- سبک رهبری کاریزماتیک (Charismatic Leadership)
یکی از بزرگترین ویژگی‌های این رهبران، مهارت زیاد در برقراری ارتباط است. حتی زمانی که یک رهبر کاریزماتیک در حال سخنرانی برای یک گروه است، می‌تواند به تک تک اعضا این احساس را بدهد که به‌طور مستقیم در حال صحبت کردن با آن‌ها است.
رهبران کاریزماتیک با کلمات خود می‌توانند احترام و وفاداری ایجاد کنند و مهارت‌های سخنرانی و اعتمادبه‌نفس آن‌ها تاثیرات زیادی روی کارمندان می‌گذارد.
سازمان‌هایی که این سبک رهبری برای آن‌ها مناسب است عبارت‌اند از:
- رهبری کاریزماتیک برای سازمان‌هایی مناسب است که کارمندان آن‌ها به سختی با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند.
- سازمان‌های هدف‌گرا مانند سازمان‌های غیرانتفاعی و کمپین‌های سیاسی و سازمان‌های نوپا می‌توانند از این رهبران بهره ببرند.
- ارتباطاتی که این رهبران در کسب‌وکار ایجاد می‌کنند باعث می‌شود تا کارمندان در سازمان احساس راحتی کنند و برای عبور از ماموریت‌های سخت الهام‌بخش آن‌ها باشند.
۲- سبک رهبری چشم‌اندازنگر (Visionary Leadership)
رهبران چشم‌اندازنگر برای رسیدن به اهداف بلند مدت، عملکردی منظم دارند و بسیار پرشور هستند. هدف این رهبران پیشرفت سازمان و رسیدن کارمندان به یک چشم‌انداز مشخص است. آن‌ها در آینده زندگی می‌کنند و به کارمندان خود نیز همین را آموزش می‌دهند. همه کارهایی که رهبران چشم‌اندازنگر انجام می‌دهند، به نحوی در ارتباط با هدف نهایی است.
این رهبران مهارت زیادی در تحریک خلاقیت و نوآوری کارمندان و تشکیل تیم‌هایی برای رساندن سازمان به اهداف از پیش‌تعیین‌شده دارند.
سازمان‌هایی که این سبک رهبری برای آن‌ها مناسب است عبارت‌اند از:
- این رهبران مناسب سازمان‌هایی هستند که برای رسیدن به اهداف جدید نیاز به فردی دارند که تیم را گرد هم بیاورد.
- رهبران چشم‌اندازنگر نیز مانند رهبران تحول‌گرا باید در انتقال چشم‌انداز جدید به کارمندان مهارت داشته باشند.
۳- سبک رهبری تحول‌گرا (Transformational Leadership)
رهبر تحول‌گرا به دنبال الهام بخشیدن به افراد است تا آن‌ها بتوانند به بهترین نسخه خود تبدیل شوند و دستاوردهای بزرگی کسب کنند. این رهبران کارمندان را تشویق به انجام کارهای باکیفیت می‌کنند و این احساس را در آن‌ها ایجاد می‌کنند که به دنبال کشف استعدادهای خود بروند.
رهبران تحول‌گرا نیازهای کارمندان را درک می‌کنند و آن‌ها را به سمت پیشرفت و رسیدن به موفقیت هدایت می‌کنند. در واقع می‌توان گفت که این رهبران در درجه اول مربی هستند. برخی از صفات مانند الهام‌بخشی و تاثیرگذاری رهبران تحول‌گرا با رهبران کاریزماتیک مشترک است.
این رهبران در سازمان‌های زیر موفق می‌شوند:
- رهبران تحول‌گرا برای شرکت‌هایی که رویکردی قدیمی دارند و برای تعریف مجدد ساختارهای داخلی به کمک یک مدیر نیاز دارند، عالی هستند.
- این رهبران در کسب‌وکارهایی که استراتژی جدیدی اتخاذ کرده‌اند و نیاز دارند که کارمندان را در جریان این تغییر قرار دهند، بسیار خوب هستند.
- این رهبران در کسب‌وکارهای کوچکی که آرزوهای بزرگی دارند و در کسب‌وکارهای بزرگی که می‌خواهند روحیه کارکنان و انگیزه آن‌ها را بهبود دهند نیز عملکرد خوبی دارند.
۴- سبک رهبری معاملاتی (Transactional Leadership)
در حالی که رهبران چشم‌اندازنگر، کاریزماتیک و تحول‌گرا، از طریق برقراری ارتباط با کارمندان سعی می‌کنند تا انگیزه آن‌ها را افزایش دهند؛ اما رهبران معاملاتی اینگونه نیستند. هدف اصلی این رهبران افزایش بهره‌وری و بهبود عملکرد کارمندان است.
رهبران معاملاتی با استفاده از خط مشی‌ها و رویه‌های مختلف، کارمندان را مدیریت می‌کنند و آن‌ها را روی خط نگه می‌دارند.
رهبران معاملاتی به جای اینکه از طریق بهبود روابط خود با کارمندان، باعث افزایش انگیزه کارمندان شوند، سعی می‌کنند تا با افزایش حقوق و مزایا، انگیزه آن‌ها را افزایش دهند.
این رهبران مهارت زیادی در تنظیم اهداف کوتاه مدت برای کارمندان خود دارند و فقط زمانی در کارها دخالت می‌کنند که کارمندان به اهداف مشخص‌شده نرسیده باشند.
رهبران معاملاتی برای سازمان‌های زیر مناسب هستند:
- رهبران معاملاتی برای شرکت‌هایی که می‌خواهند در مدت زمان کوتاهی به اهداف بزرگی برسند مفید هستند.
- سازمان‌های کوچک و بزرگی که حتی به قیمت کاهش خلاقیت و کیفیت کار خود باید به اهداف سالانه مشخصی برسند، می‌توانند از این رهبران بهره ببرند.
- شرکت‌های خرده‌فروشی و سازمان‌هایی که برای معاملات خود از نمایندگان فروش کمک می‌گیرند اغلب از این نوع رهبران استفاده می‌کنند.
۵- سبک رهبری استبدادی (Autocratic Leadership)
رهبران استبدادی اغلب اوقات بر اساس نظر خود تصمیم‌گیری می‌کنند و اشتیاقی به شنیدن نظرات دیگران ندارند. آن‌ها برای تمام کارها و نحوه انجام آن‌ها به تنهایی تصمیم‌گیری می‌کنند.
رهبران استبدادی گاهی‌اوقات برای سازمان‌ها مفید هستند؛ زیرا:
- این سبک رهبری برای سازمان‌هایی مفید است که به تصمیم‌گیری‌های سریع و کارآمد نیاز دارند و تنها یک نفر مسئول تصمیم‌گیری است.
- رهبران استبدادی در سازمان‌هایی که بسیاری از کارمندان آن درباره یک موضوع یا عمل خاص دانش زیادی ندارند و یک نفر باید راه را به آن‌ها نشان دهد عملکرد خوبی دارند.
- در بخش‌های نظامی نیز از این نوع رهبری استفاده می‌شود؛ زیرا این رهبران قاطع هستند و سریع تصمیم‌گیری می‌کنند.
۶- سبک رهبری Affiliative
این رهبران از محیط‌های کاری گروهی لذت می‌برند. آن‌ها به خوبی می‌توانند انرژی مثبت را به سازمان‌های آشفته بیاورند. همچنین مهارت زیادی در حفظ انگیزه گروه‌های مختلف دارند و به خوبی می‌توانند روحیه افراد را در زمان‌های بحرانی بالا نگه دارند.
اعضای تیم برای این رهبران بسیار مهم هستند و هر کاری از دستشان بر بیاید انجام می‌دهند تا روابط خوبی بین آن‌ها ایجاد کنند و وحدت گروه را حفظ کنند. همچنین این افراد بازخوردهای مثبت زیادی به کارمندان می‌دهند تا روحیه آن‌ها را بالا نگه دارند.
سازمان‌هایی که می‌توانند از این سبک رهبری بهره ببرند عبارت‌اند از:
- این رهبران برای سازمان‌هایی مناسب هستند که به تازگی شرایط بحرانی را پشت سر گذاشته‌اند و به روحیه کارمندان آن‌ها آسیب رسیده است.
- اگر در یک سازمان بزرگ روابط بین کارمندان و سازمان خراب شده است، فردی با این سبک رهبری می‌تواند این روابط را اصلاح کند و پیوند عمیقی را بین کارمندان و مدیران ایجاد کند.
- سازمان‌هایی که بخش‌های مختلف آن به شدت به یکدیگر وابسته هستند، بهتر است که از این سبک رهبری استفاده کنند؛ زیرا ایجاد تعارض در این سازمان‌ها باعث ایجاد اختلال در عملکرد کلی سازمان می‌شود.
۷- سبک رهبری دموکراتیک (Democratic Leadership)
رهبران دموکراتیک به «همکاری» و «به اشتراک‌گذاری ایده‌ها» اهمیت زیادی می‌دهند و در تصمیم‌گیری‌های خود نیز از نظرات اعضای تیم یا دیگر مدیران استفاده می‌کنند. این سبک رهبری به طور طبیعی تعلق سازمانی ایجاد می‌کند؛ زیرا کارمندان در تصمیم‌گیری‌های مدیران مشارکت دارند.
این سبک رهبری غیرمتمرکز است و رهبر قبل از اینکه تصمیم نهایی را بگیرد، نظرات افراد زیادی را گوش می‌دهد و آن‌ها را مدنظر قرار می‌دهد. در این سبک رهبری کارکنان نیز تشویق می‌شوند تا نوآور، خلاق و مستقل باشند.
سازمان‌هایی که داشتن رهبر دموکراتیک برای آن‌ها مفید است عبارت‌اند از:
- رهبران دموکراتیک برای سازمان‌هایی مناسب هستند که مشتریان آن‌ها نقش زیادی در فرآیند تصمیم‌گیری مدیران دارند و در آن دخیل هستند. برای مثال مدیر یک مدرسه همواره به دنبال نظرات والدین، نمایندگان مناطق مختلف و… است تا بتواند نیاز واقعی دانش‌آموزان را پیدا کنند.
- شرکت‌هایی که سبک مدیریتی سفت و سخت ندارند و به دنبال نظرات و ایده‌های کارمندان هستند هم می‌توانند از این سبک بهره ببرند.
- صنایع خلاق معمولا از این سبک رهبری استفاده می‌کنند.
۸- سبک رهبری لایزز-فایر (Laissez-Faire Leadership)
سبک رهبری لایزز-فایر (که سبک رهبری تفویضی نیز به آن گفته می‌شود) شبیه سبک رهبری دموکراتیک است؛ با این تفاوت که در این سبک، کارمندان کاملا به حال خودشان رها می‌شوند. رهبران با این سبک رهبری کمترین دخالت را در نحوه کار کارمندان و قوانین کاری آن‌ها دارند.
این رهبران منابع موردنیاز کارمندان را به آن‌ها پیشنهاد می‌دهند؛ اما توجهی به نحوه انجام کارها و جزئیات آن‌ها ندارند؛ زیرا مطمئن هستند که کارمندان کار خود را انجام می‌دهند. به نظر می‌رسد که در این سبک، رهبر اعتماد کامل به کارمندان خود دارد.
این سبک رهبری برای سازمان‌های زیر مفید است:
- بهترین زمان استفاده از سبک رهبری لایزز-فایر در بازه‌های کوتاه مدت است. برای مثال وقتی که مدیر جدید وارد سازمان می‌شود، برای اینکه میزان و کیفیت کار هر یک از کارمندان را بررسی کند، از این سبک رهبری استفاده می‌کند و همه چیز را به خودشان می‌سپارد.
- همچنین این سبک رهبری برای شرکت‌هایی که با پیمانکاران خبره یا فریلنسرها همکاری می‌کنند نیز مناسب است.
- هر چه‌قدر سازمان بزرگ‌تر باشد، استفاده از این سبک رهبری سخت‌تر می‌شود.
۹- سبک رهبری استراتژیک (Strategic Leadership)
رهبران استراتژیک توجه زیادی به دورنمای سازمان دارند. آن‌ها تلاش می‌کنند تا ساختار سازمان را به‌گونه‌ای تغییر دهند که به چشم‌انداز استراتژیک سازمان برسند. این رهبران برای تمام کارها و تصمیمات خود یک استراتژی ایجاد می‌کنند و هدف نهایی آن‌ها، بهبود کارایی و بهره‌وری سازمان است.
سازمان‌های مناسب برای رهبران استراتژیک عبارت‌اند از:
- رهبران استراتژیک برای سازمان‌هایی بسیار عالی هستند که برای کنار هم قرار دادن اجزای مختلف به یک مدیر نیاز دارند.
- شرکت‌هایی که در همگام‌سازی بخش‌های مختلف سازمان یا مدیریت بودجه نامتعادل دچار مشکل هستند یا نگران حجم معاملات سازمان هستند، می‌توانند از این نوع رهبران کمک بگیرند تا با ایجاد یک برنامه استراتژیک مشکلات سازمان را حل کند.
- در نظر رهبران استراتژیک، همه چیز به هم مرتبط است؛ در نتیجه سازمان‌هایی که ارتباط بین اجزای مختلف را درک نمی‌کنند، می‌توانند از این رهبران کمک بگیرند.
۱۰- رهبر میانفرهنگی (Cross-Cultural Leader)
اخیرا با جهانی شدن کسب‌وکارها، مفهوم جدیدی به نام رهبری میانفرهنگی ایجاد شده است. رهبران میانفرهنگی علاوه بر اینکه باید یک کسب‌وکار را مدیریت کنند و آن را به سمت جلو هدایت کنند، باید بفهمند که گفتار و اعمال آن‌ها در یک فرهنگ دیگر چگونه تفسیر می‌شود.
این رهبران باید به محدودیت‌های زبان، تفاوت زمان در کشورهای مختلف و معنی یک اقدام خاص در کشورهای مختلف توجه داشته باشند. این موضوع مستلزم این است که رهبران میانفرهنگی افرادی صبور و دلسوز و همواره در حال جست‌وجو باشند.
رهبران میانفرهنگی برای سازمان‌های چندملیتی بسیار مناسب هستند:
- این رهبران برای سازمان‌های غیر‌دولتی و شرکت‌های چندملیتی بسیار مناسب هستند.
- کسب‌وکارهایی که شعبه‌های متعددی در کشورهای مختلف دارند به این نوع رهبران احتیاج دارند. این کسب‌وکارها به افرادی نیاز دارند که به کشورهای مختلف سفر می‌کنند، به زبان‌های مختلف صحبت می‌کنند و به روش تجارت در کشورهای مختلف احترام می‌گذارند.
- همچنین در سازمان‌هایی که کارمندان آن‌ها ملیت‌های مختلفی دارند، حضور یک مدیر میانفرهنگی الزامی است.
در مجموع می‌توان گفت، شما به عنوان یک رهبر باید با شناسایی ویژگی‌های شخصیتی خود و بررسی شرایط سازمان، بهترین سبک رهبری را برای بازه زمانی مشخصی انتخاب کنید. همچنین توجه داشته باشید که موثرترین سبک رهبری، سبکی است که ارتباطات موثری را بین کارمندان و مدیران ایجاد می‌کند.
منبع: status.net
یک نظر در “سبک های رهبری مختلف برای چه سازمان‌هایی مناسب هستند؟”